Standardy ochrony małoletnich w parafii pod wezwaniem Św. Brata Alberta Chmielowskiego w Bratianie
- Preambuła
Niniejszy dokument stanowi realizację obowiązku prawnego dotyczącego wprowadzenia we wszelkich instytucjach, w których przebywają dzieci, standardów ich ochrony przed krzywdzeniem [ustawa z dnia 28 lipca 2023 roku o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2023 poz. 1606)]. Treść dokumentu jest wzorem, który może być wykorzystany przez osoby odpowiedzialne za różne formy duszpasterstwa parafialnego, do tworzenia własnych standardów ochrony dzieci uwzględniających specyfikę danej parafii. Opracowując dokument, braliśmy pod uwagę wytyczne zarówno prawa państwowego, jak i kościelnego. - Wstęp
W oparciu o inicjatywy i dyskusje międzynarodowe, o raporty z badań o sytuacji dzieci w Polsce oraz o coraz wyraźniejsze zaniepokojenie opinii publicznej postulat opracowania ogólnopolskiej strategii ochrony dzieci i młodzieży przed przemocą w naszym kraju docierał do świadomości społecznej w latach 2016-2018 w kierunku opracowania i wdrożenia “Narodowej strategii walki z przemocą wobec dzieci”. We wnioskach różnych środowisk podkreślano, że potrzebne są działania oparte na wiedzy, empatii, dobrej diagnozie i skoordynowanym zarządzaniu. Uznawano, że obok zagrożeń, na jakie narażone są dzieci i przed którymi należy je chronić, należy skoncentrować uwagę na szukaniu takich form wspierania i chronienia dzieci oraz reagowania na przemoc, które nie tylko będą chroniły przed dalszą przemocą, lecz także stworzą warunki do świadomego udziału dzieci i młodzieży w budowaniu bezpiecznych środowisk, czyli wyrzeczenia się wszelkiej przemocy wobec słabszych. Strategia, jaka wyłaniała się z dyskusji miała zmierzać do usystematyzowania działań na rzecz dzieci, rozproszonych w licznych aktach prawnych, w spójny program działań realizowanych wszędzie tam, gdzie przebywają dzieci, gdzie się uczą, doskonalą swoje umiejętności artystyczne i sportowe, gdzie otrzymują pomoc do rozwoju duchowego i religijnego.
Aby ta strategia mogła się stać obowiązującym prawem w społeczeństwie, którego wrażliwość została stępiona podziałami uniemożliwiającymi wspólne i spójne działania, potrzeba było szoku spowodowanego śmiercią Kamilka z Częstochowy. Jego gehenna działa się pośród niezdolności otoczenia do rozpoznania krzywdzenia i do adekwatnego reagowania na nie. To jego śmierć przyspieszyła niemal jednomyślne przyjęcie jeszcze przed październikowymi wyborami do Sejmu rozwiązań zawartych w tzw. Ustawie Kamilka. Ta ustawa zrodzona z odruchu solidarności ponad wszystkimi podziałami została bezzwłocznie przyjęta przez Kościół. Odpowiedź pasterzy, osób duchownych i kompetentnych świeckich od szeregu lat zaangażowanych w ochronę dzieci i młodzieży oraz osób bezradnych przed przemocą sprawiła, że Kościół stoi w pierwszym szeregu w przygotowaniu swoich placówek do przyjęcia i wdrożenia standardów ochrony przed przemocą. To zaangażowanie Kościoła nie jest przypadkowe. Przez nie Kościół realizuje misję powierzoną mu przez Pana, aby nie zginęło żadne z tych najmniejszych i w oparciu to tę ewangeliczną misję uznajemy, że dobro dziecka jest najważniejsze. Przyjmujemy, nie tylko ustawową, lecz przede wszystkim moralną odpowiedzialność za ochronę i promowanie dobra wszystkich dzieci oraz zobowiązujemy się dołożyć wszelkich starań, aby zapewnić bezpieczne i przyjazne środowisko, w którym dzieci są szanowane i doceniane. Uważamy, że niedopuszczalne jest stosowanie przez kogokolwiek wobec dziecka przemocy w jakiejkolwiek formie i nie wątpimy, że wszyscy jesteśmy zobowiązani do uczenia się rozpoznawania tych, którzy potrzebują pomocy i wsparcia oraz bezzwłocznego podejmowania działań w przypadku podejrzeń lub ujawnienia okoliczności, które mogą wskazywać, że dziecku zagraża lub dzieje się krzywda. Działamy sprawnie i zgodnie z procedurami, aby zapewnić dzieciom skuteczną pomoc i wsparcie na jak najwcześniejszym etapie, przestrzegając praw dziecka wynikających z Konwencji o Prawach Dziecka. Powiedzenie „Gdzie kończy się wiedza, zaczyna się przemoc” wyznacza cel standardów. Posiadając odpowiednią wiedzę i mając świadomość zagrożeń, będziemy mogli w odpowiedni sposób zapobiec krzywdzie i skutecznie ochronić przed nią dzieci, młodzież oraz osoby bezbronne. - Najważniejsze elementy standardów ochrony dzieci:
Standardy ochrony dzieci to zasady, które mają przyczyniać się do tworzenia bezpiecznego środowiska w taki sposób, by każde dziecko mogło się czuć w bezpiecznie i dobrze, by mogło czuć się akceptowane i szanowane. Standardy określają również sposób reagowania na krzywdę lub niestosowne zachowanie na terenie parafii lub poza nią, a także wyznaczają sposób postępowania z osobą krzywdzoną i sprawcą.
Każdy osoba na terenie naszej parafii jest odpowiedzialna za tworzenie bezpiecznego środowiska: duszpasterze, katecheci, pracownicy parafii, młodzież i dzieci. Wszyscy razem starają się współpracować w trosce o dobro wspólne.
W parafii wyznaczone są osoby, które mają szczególną odpowiedzialność w zakresie ochrony dzieci przed krzywdzeniem:
– osoba odpowiedzialna za standardy ochrony dzieci – ks. proboszcz Edward Barański;
– osoba odpowiedzialna za przyjmowanie zgłoszeń (osoba zaufania) – mgr Mariola Plitt;
– osoba odpowiedzialna za prowadzenie interwencji – mgr Małgorzata Hincman-Mróz.
Wszystkie działania powinny być podejmowane w trosce o dzieci i młodzież, zapewniać im poczucie bezpieczeństwa oraz wspomagać ich rozwój.
Niedopuszczalne jest stosowanie jakiejkolwiek formy przemocy (fizycznej, psychicznej czy seksualnej).
Każdy sygnał świadczący o tym, że dziecko może doświadczać przemocy ze strony osoby dorosłej lub innego dziecka jest zawsze bardzo poważnie traktowany. Każda sytuacja jest odpowiednio badana, a podejmowane działania mają na celu jak najszybsze przerwanie krzywdzenia i udzielenie wsparcia osobie, która go doświadcza. W parafii podejmowane są działania według zasad określonych w pełnej wersji standardów ochrony dzieci.
Kiedy dzieje się coś niepokojącego, szczególnie wtedy, gdy dzieci/młodzież są krzywdzeni przez innych lub są świadkami krzywdy innej osoby, niezwłocznie powinni o sytuacji poinformować osobę zaufania lub inną dorosłą osobę.
Szczególnie ważną częścią standardów są zasady bezpiecznych relacji między dorosłymi a dziećmi oraz między dziećmi. Mają one służyć tworzeniu bezpiecznego i przyjaznego środowiska na terenie parafii. Duszpasterze i pracownicy parafii będą zawsze reagowali na przekraczanie i nierespektowanie przyjętych zasad.
Podstawową zasadą jest równe traktowanie wszystkich dzieci.
Troska o bezpieczeństwo i dobre relacje dotyczy również Internetu i komunikacji drogą elektroniczną. Parafia dba o to, by dostęp do Internetu na terenie parafii był bezpieczny, wprowadza rozwiązania ograniczające możliwość dostępu do treści szkodliwych. Ponadto duszpasterze i pracownicy parafii będą reagowali niebezpieczne, szkodliwe i krzywdzące sytuacje dziejące się w przestrzeni internetowej. Dziecko zawsze może poprosić o pomoc, gdy ono samo lub ktoś inny doświadcza krzywdzenia w sieci.
Parafia dba o ochronę wizerunku dzieci i młodzieży. Rodzice na początku roku szkolnego decydują, czy wyrażają zgodę na publikację zdjęć i filmów prezentujących wizerunek ich dzieci. Podczas różnych wydarzeń związanych z życiem parafii są robione zdjęcia i nagrywane filmy, które mogą później być wykorzystane w mediach społecznościowych. Mogą być na nich obecni tylko ci, których rodzice wyrazili na to zgodę. Każdy dziecko w momencie wykonywania zdjęć lub nagrań ma prawo powiedzieć, że nie chce, by jego wizerunek w materiałach z tego konkretnego wydarzenia był publikowany. Decyzja dziecka będzie szanowana. Powyższa zasada nie dotyczy sytuacji, kiedy wizerunek osoby stanowi jedynie szczegół całości, takiej jak zgromadzenie, krajobraz lub impreza publiczna.
Dzieci i młodzież powinni szanować prawo do prywatności innych dzieci oraz dorosłych, dlatego nie mogą publikować w przestrzeni internetowej i w swoich mediach społecznościowych wizerunku innych osób bez jej wiedzy i zgody. - Zasady bezpiecznych relacji dorosłych z dziećmi:
W standardach ochrony małoletnich znajduje się szczegółowy kodeks zachowań, który powinien być respektowany przez wszystkich pracowników parafii. Poniżej zamieszczamy streszczenie najważniejszych zasad obowiązujących osoby dorosłe pracujące, posługujące na terenie parafii:
– Każde dziecko jest traktowane z szacunkiem, uwzględnia się jego godność, prawo do prywatności, a także indywidualne potrzeby, zdolności i sytuację życiową.
– Indywidualne podejście nie może oznaczać niesprawiedliwego faworyzowania wybranego dziecka.
– Dorośli dbają o tworzenie odpowiednich relacji z dziećmi, opartych na szacunku, zaufaniu i respektowaniu odpowiednich granic w komunikacji i kontakcie fizycznym.
– Niedopuszczalne jest stosowanie przemocy w jakiejkolwiek formie.
– Niedopuszczalne jest nawiązywanie z dziećmi i z młodzieżą jakichkolwiek relacji o charakterze seksualnym czy romantycznym.
– Niedopuszczalne jest utrwalanie wizerunku dzieci i młodzieży dla celów prywatnych.
– Każdy kontakt z dziećmi/z młodzieżą jest jawny i wynika z realizacji zadań i działań prowadzonych w parafii. Dorośli pracujący/posługujący na terenie parafii nie mogą utrzymywać relacji prywatnych z dziećmi i z młodzieżą (poza sytuacjami, gdy kontakty poza parafią wynikają z innych przyczyn – np. dorosły jest członkiem rodziny bądź znajomym rodziny dziecka).
W sytuacji, gdy dorośli nie stosują się do przyjętych zasad, świadek takiego zachowania może zgłosić sprawę do osoby przyjmującej zgłoszenia, innej osoby dorosłej, którą darzy zaufaniem lub bezpośrednio do ks. proboszcza. - Zasady bezpiecznych relacji między dziećmi:
– Traktuj innych tak, jak chcesz, aby inni traktowali Ciebie.
– Szanuj odmienny wygląd, przekonania, poglądy i cechy koleżanek i kolegów.
– Zachowaj otwartość i bądź wrażliwy na wszystkie osoby, nawet jeśli nie należą do grona Twoich najbliższych przyjaciół. Nie wykluczaj ich ze wspólnych działań, rozmów.
– Słuchaj innych, gdy mówią. Nie przerywaj innym, gdy się wypowiadają.
– Zachowuj kulturę słowa w każdej sytuacji.
– Stosuj formy grzecznościowe.
– Szanuj rzeczy osobiste i mienie innych osób.
– Zapytaj, jeśli chcesz pożyczyć od kogoś jakąś rzecz.
– Nie przeglądaj prywatnych rzeczy innych osób bez ich zgody.
– Nie rób zdjęć, nie nagrywaj ani nie rozpowszechniaj wizerunku kolegów/koleżanek i innych osób bez ich wyraźnej zgody.
– Nie stosuj przemocy fizycznej. Szturchanie, popychanie, kopanie czy siłowe przytrzymywanie kolegi/koleżanki naruszają jego/jej integralność fizyczną.
– Szanuj przestrzeń intymną kolegów/koleżanek. Nigdy nie dotykaj ich w sposób, który może być uznany za nieprzyzwoity lub niestosowny.
– Nie wyśmiewaj, nie obgaduj, nie ośmieszaj, nie zawstydzaj, nie upokarzaj, nie lekceważ i obrażaj kolegów/koleżanek.
– Nie wypowiadaj się w sposób obraźliwy o rodzicach kolegów/koleżanek.
– Nie zwracaj się w sposób wulgarny do innych.
– Nie wyrażaj negatywnych, prześmiewczych komentarzy na temat zachowania, pracy, wyglądu kolegów/koleżanek.
– Nie udostępniaj kontaktów do innych osób (telefonicznych, mailowych) bez ich zgody.
– Dbaj o swój oraz innych wizerunek w sieci – nie publikuj powierzonych ci informacji oraz zdjęć i filmów ośmieszających innych.
– Chroń intymność swoją i innych. Nie wysyłaj i nie udostępniaj zdjęć lub filmów, które by ją naruszały.
– Sprzeciwiaj się hejtowi, sam nie publikuj obrażających i agresywnych komentarzy oraz reaguj, gdy zauważysz, że ktoś jest poniżany w Internecie. Zgłoś takie działania odpowiednim osobom.
– Nie podszywaj się w Internecie pod inne osoby. Takie zachowanie w cyberprzestrzeni jest kradzieżą tożsamości. To jest przestępstwo.
– Pamiętaj, że groźby, pomówienia, nawoływanie do nienawiści, prześladowanie, ośmieszanie w cyberprzestrzeni także są karalne.
– Nie bądź obojętny, gdy komuś dzieje się krzywda. Zawsze poinformuj o tym osobę dorosłą. - Osoby i miejsca, gdzie można uzyskać pomoc:
W sytuacji gdy:
– doświadczasz przemocy ze strony osoby dorosłej lub innego dziecka;
– jesteś świadkiem krzywdzenia innej osoby;
– dzieje się coś niepokojącego;
– przeżywasz trudne chwile:
Nie zostawaj z tym sam/sama. Możesz znaleźć wsparcie. Blisko Ciebie są osoby, które będą umiały Ci pomóc.
Osoby, do których zawsze możesz się zwrócić w parafii o pomoc:
– osoba przyjmująca zgłoszenia o krzywdzeniu, osoba zaufania;
– duszpasterze;
– każdy pracownik parafii, którego darzysz zaufaniem.
Możesz też szukać wsparcia poza parafią. Warto znać telefony zaufania i miejsca, w których możesz uzyskać fachową pomoc:
– 800-12-12-12 – całodobowy Dziecięcy Telefon Zaufania Rzecznika Praw Dziecka;
– 116-111 – całodobowy telefon zaufania dla dzieci i młodzieży prowadzony przez Fundację Dajemy Dzieciom Siłę;
– 112 – numer alarmowy w sytuacji zagrożenia życia lub zdrowia.